Open source is geen Kaboutertjeswerk
open source publieke sector digital commons
1 september 2025
Steeds meer overheden stappen over op open source. Dat klinkt vooruitstrevend: bestaande open source software gebruiken, of nieuwe software laten ontwikkelen en die ook open source beschikbaar maken. Maar vaak sluipt er een misvatting in het denken.
In de hoofden van bestuurders leeft soms het beeld van een “open source community” als een diffuse groep developers die vanuit hun zolderkamer gratis software maken en onderhouden. Dat beeld klopt half–sommige projecten die hun oorsprong vinden in academische of persoonlijke passie, zoals wetenschappelijke tools of tools voor creativiteit, kennen een actieve community van gebruikers die ook proactief bijdragen aan de ontwikkeling: gebruiker-ontwikkelaars of prosumers. Maar het is een vergissing om te denken dat dit universeel geldt en automatisch gebeurt.
Als een overheid open source software bouwt of laat bouwen, ontstaat er niet vanzelf een leger vrijwilligers in de buitenwereld dat de code onderhoudt. Er komen geen kaboutertjes langs. De overheidsorganisatie is namelijk zelf die gebruiker-ontwikkelaar, of zou dat moeten zijn. Onderhoud en doorontwikkeling moeten dus ook door die overheid zelf worden gedaan–met eigen developers of ingehuurde expertise, en door samenwerkingen op te zoeken met andere organisaties die ook prosumer willen worden.
Het denken moet daarom kantelen: niet zoeken naar “open source communities” in de hoop dat je onderhoud van je brouwsels daar kunt uitbesteden, maar zelf organiseren van een community van prosumer-organisaties. Pas dan komt de belofte van open source–gedeelde kosten, gedeelde kennis, gedeelde innovatie–echt tot leven.
Andere aantekeningen
Designathon Feedback Overheid
10 november 2023
Donderdag 9 en vrijdag 10 november 2023 was er de Hackathon/Designathon "Feedback Overheid" bij Waag en Datalab Amsterdam. Ons team van 4 designers, "FB&4th" (Feedback and Forth), werkte aan het concept "De Feedbak".
Open source licenties en verdienmodellen
21 januari 2021
Vandaag een leuke Code for NL meetup over open source licenties en verdienmodellen. Walter van Holst van Hooghiemstra en partners vertelde over de verschillende, ook niet juridische, aspecten van deze licenties, waarna er ruimte was voor vragen.
Idee voor 360 graden feedback
26 januari 2021
Gewoon een klein ideetje, waarvan ik niet weet of het bestaat. Er zijn een aantal concepten die volgens mij mooi in elkaar haken, te weten: 360 graden feedback, 21st century skills, en retrospectief format. Ik heb nog geen uiteindelijke vorm bedacht, dus ideeën zijn welkom!