Open source is geen Kaboutertjeswerk
open source publieke sector digital commons
1 september 2025
Steeds meer overheden stappen over op open source. Dat klinkt vooruitstrevend: bestaande open source software gebruiken, of nieuwe software laten ontwikkelen en die ook open source beschikbaar maken. Maar vaak sluipt er een misvatting in het denken.
In de hoofden van bestuurders leeft soms het beeld van een “open source community” als een diffuse groep developers die vanuit hun zolderkamer gratis software maken en onderhouden. Dat beeld klopt half–sommige projecten die hun oorsprong vinden in academische of persoonlijke passie, zoals wetenschappelijke tools of tools voor creativiteit, kennen een actieve community van gebruikers die ook proactief bijdragen aan de ontwikkeling: gebruiker-ontwikkelaars of prosumers. Maar het is een vergissing om te denken dat dit universeel geldt en automatisch gebeurt.
Als een overheid open source software bouwt of laat bouwen, ontstaat er niet vanzelf een leger vrijwilligers in de buitenwereld dat de code onderhoudt. Er komen geen kaboutertjes langs. De overheidsorganisatie is namelijk zelf die gebruiker-ontwikkelaar, of zou dat moeten zijn. Onderhoud en doorontwikkeling moeten dus ook door die overheid zelf worden gedaan–met eigen developers of ingehuurde expertise, en door samenwerkingen op te zoeken met andere organisaties die ook prosumer willen worden.
Het denken moet daarom kantelen: niet zoeken naar “open source communities” in de hoop dat je onderhoud van je brouwsels daar kunt uitbesteden, maar zelf organiseren van een community van prosumer-organisaties. Pas dan komt de belofte van open source–gedeelde kosten, gedeelde kennis, gedeelde innovatie–echt tot leven.
Andere aantekeningen
Open Samenwerken, hoe doe je dat?
14 juni 2021
Je project open stellen voor open samenwerking met andere organisaties, teams of "de community" is niet altijd eenvoudig. Toch is het de wens van veel overheidsprojecten om meer open te gaan werken. Code for NL organiseerde een meetup waarin vanuit drie projecten ervaringen werden gedeeld.
Het gevaar van priming
25 januari 2021
Zojuist een erg interessante sessie gehad over de mogelijkheid om een "algoritmeregister" te introduceren. Iedereen heeft daar wel iets van een beeld bij, maar bij nadere verkenning blijkt al snel: wat zit er nou eigenlijk in een "register", en wat valt er eigenlijk allemaal onder de noemer "algoritmes". Op die manier wordt het verzinnen van een oplossing een soort taalfilosofische exercitie.
Publieke Code bij Logius
13 maart 2025
Als beleidsmakers en programmeurs in de publieke sector moeten we beseffen dat er specifieke eisen zijn aan ons werk. De Standaard voor Publieke Code is daarom óók waardevol in omgevingen waar openbaarheid (nog) niet de hoogste prioriteit heeft.